Pozytywne błędne koło
Trzy główne negatywne zjawiska będące wynikiem siedzącego trybu życia tworzą często złożone sprzężenia zwrotne, co powoduje, że pozbycie się dolegliwości nie następuje zbyt łatwo. Jak mówiliśmy w artykułach Jak się tworzą Twoje problemy oraz Dlaczego dolegliwości nie ustępują, dolegliwości często utrwalają się z powodu licznych powiązań pomiędzy różnymi przyczynami.
Patrząc na ilustrację dotyczącą powiązań między trzema negatywnymi zjawiskami, nietrudno dojść do wniosku, że skoro każde z nich wywołuje różnorodne skutki, to może dochodzić do „wielokierunkowego” sprzężenia zwrotnego, składającego się z pomniejszych, „prostych” sprzężeń, które wzajemnie oddziaływują na siebie. Tak właśnie powstają zakłócenia homeostazy (równowaga między różnymi funkcjami organizmu), przez co ogólnie czujemy się coraz gorzej.
Najprostszym rodzajem sprzężenia zwrotnego jest zwykłe powiązanie między przyczyną i skutkiem. Na przykład ból w stawie spowodowany zwyrodnieniami sprawia, że unikamy wszelkich ruchów związanych z chorym stawem. A brak ruchu jest dla stawów nader niekorzystny, gdyż sprzyja procesom chorobowym, w tym również tworzeniu się niektórych zwyrodnień.
W praktyce możemy zaobserwować wiele różnego rodzaju sprzężeń zwrotnych. Można nawet uznać, że większość dolegliwości o charakterze przewlekłym utrzymuje się w oparciu o jakieś sprzężenie zwrotne, czyli efekt błędnego koła. W dodatku dolegliwości „lubią towarzystwo”, czyli jedna dolegliwość może wywołać dolegliwości kolejne. Zobrazujmy to na przykładzie – wiemy wszyscy, że każda dolegliwość powoduje pogorszenie nastroju, a więc zwiększenie poziomu stresu, który sam w sobie jest dolegliwością – oto najprostszy przykład na jednoczesne współwystępowanie różnych rodzajów dyskomfortu.
UWALNIANIE SIĘ OD DOLEGLIWOŚCI
Patrząc w tym kontekście na działanie terapeutyczne dochodzimy do wniosku, że skuteczne pozbycie się takiej czy innej dolegliwości wymagać będzie przerwania błędnego koła, które daną dolegliwość utrwala. W przeciwnym razie (jak to często ma miejsce w przypadku leczenia jedynie objawowego) poprawa może być tylko częściowa, a problemy szybko powrócą.
Wracając do podstawowego układu ilustrującego powiązanie „trzech głównych negatywnych zjawisk” możemy się spodziewać, że wyeliminowanie przynajmniej jednego z nich już spowoduje zmniejszenie sprzężeń zwrotnych, gdyż osłabione zostanie wspieranie dwóch pozostałych przyczyn.
Przykładowo, stosując ćwiczenia fizyczne w celu poprawy krążenia spowodujemy, że:
– w niektórych przynajmniej partiach ciała nastąpi zmniejszenie szkodliwych napięć mięśni
– zmniejszy się poziom stresu poprzez zwiększenie wydzielania endorfin
Czyli eliminując jedną z przyczyn złego samopoczucia uzyskamy tym samym zmniejszenie wspomagania dwóch pozostałych przyczyn. Ideałem byłoby zatem takie działanie, które doprowadzi do usunięcia wszystkich trzech przyczyn jednocześnie.
POZYTYWNE SPRZĘŻENIE ZWROTNE
Nie przejmujmy się tym, że ze względu złożoność wzajemnych powiązań zaciera się niejako obraz przyczyn i skutków. Na poziomie praktycznym najkorzystniej jest zlokalizować przede wszystkim główną przyczynę swojej głównej dolegliwości.
Choć sama nazwa wywołuje raczej negatywne skojarzenia, efekt błędnego koła może działać na naszą korzyść. Odpowiednio dobrana terapia spowoduje włączenie odwrotnego sprzężenia zwrotnego, które będzie działać w kierunku osłabiania dolegliwości.
Obrazują to poniższe przykłady.
Dolegliwość: ból i drętwienie szyi i karku
Przyczyna: silne napięcie mięśni obręczy barkowej, jako skutek pracy przy komputerze
Sprzężenie zwrotne: napięcie mięśni – niedotlenowanie mięśni – napięcie mięśni
Terapia w postaci masażu (np. masaż klasyczny lub wibracyjny) spowoduje uruchomienie mechanizmu odwrotnego:
masaż → rozluźnienie mięśni → wzrost przepływu krwi → większa ilość tlenu → rozluźnianie mięśni
Dolegliwość: brak energii, ospałość i uczucie zmęczenia
Przyczyna: osłabienie krążenia spowodowane pracą siedzącą i brakiem ruchu
Sprzężenie zwrotne: brak energii – niechęć do wysiłku fizycznego – niedotlenienie organizmu – brak energii
Terapia w postaci ćwiczeń fizycznych spowoduje uruchomienie mechanizmu odwrotnego:
ruch fizyczny → wzrost przepływu krwi → większa ilość tlenu → przyrost energii → wzrost chęci do ruchu
Dolegliwość: złe samopoczucie o charakterze ogólnym
Przyczyna: stres
Sprzężenie zwrotne: stres – pogorszenie mikrokrążenia – zaburzenia różnych funkcji biologicznych organizmu – złe samopoczucie – stres
Terapia w postaci masażu relaksacyjnego spowoduje uruchomienie mechanizmu odwrotnego:
relaks → rozluźnienie napięć (również w narządach wewnętrznych) → poprawa funkcji organizmu → poprawa samopoczucia → zmniejszenie stresu → zrelaksowanie ciała i umysłu